Het menselijk lichaam kan niet zonder vitamine D. De essentiële vorm van vitamine D voor de mens is cholecalciferol ofwel vitamine D3. Vitamine D ofwel vitamine D3 wordt uit dierlijke voedingsmiddelen gehaald en door de huid geabsorbeerd uit zonlicht. Omdat een gebrek aan vitamine D levensgevaarlijk kan zijn, is het van cruciaal belang om een vitamine D-tekort te voorkomen. Daarom hierbij alles wat je moet weten over de klachten, symptomen en behandeling van een vitamine D-tekort…
Ideaalwaarden & grenswaarden voor vitamine D
De streefwaarde voor 25-hydroxy vitamine D ligt ergens tussen de 50 en 150 nmol/l*. Een vitamine D-bepaling van plusminus 130 tot 150 nmol/l per liter wordt nog weleens als ‘ideaalwaarde’ beschouwd. De ondergrensvoor vitamine D die in de bloedbaan dient te circuleren (dus de minimale hoeveelheid vitamine D die wordt gehanteerd) verschilt nogal per arts en instelling.
Velen hanteren een nogal verouderde en achterhaalde ondergrens van 50 nmol/l, maar er wordt steeds vaker toegewerkt naar een minimum van 80 of zelfs 100 nmol/l aan vitamine D. Hoe dan ook hanteert niet iedere arts, specialist, instantie of kliniek dezelfde graadmeters voor wat betreft vitamine D, maar hierbij een goed uitgangspunt aangaande de ‘nieuwe’ referentiewaarden voor vitamine D:
- Uitputting c.q. deficiëntie: 0 – 12,5 nmol/l (gevaarlijk tekort)
- Onvoldoende c.q. insufficiëntie: 12,5 – 50 nmol/l (ongezond tekort)
- Hypovitaminose D: 50 – 100 nmol/l (klein / gering / gematigd vitamine D-tekort)
- Voldoende vitamine D: 100 – 150 nmol/l (gebruikelijke waarde c.q. ‘normaalwaarde’)
- Hypervitaminose D of vitamine D-intoxicatie: > 250 nmol/l (véél te veel; gevaarlijk overschot of zelfs toxische overdosis) (bron)
Let wel: dit is geen medisch voorschrift, maar een algemene richtlijn naar persoonlijke opvatting. Het is uiteindelijk aan een arts om te bepalen of je al dan niet te kampen hebt met een daadwerkelijk vitamine D-tekort. Een afwijkende vitamine D-tabel (van Bioprofiel.nl) is bijvoorbeeld als volgt:
- Vitamine D3 < 12nmol/l = zeer ernstige deficiëntie: Engelse ziekte, botverweking & myopathie (spierziekte)
- Vit. D3 12 t/m 27 nmol/l = ernstige deficiëntie: risico op rachitis, osteomalacie, bijschildklierproblemen & calciummalabsorptie
- D3 27 t/m 50 nmol/l = deficiëntie: verhoogd risico om in een later stadium rachitis, osteomalacie of myopathie te krijgen
- Vitamine D 50 t/m 80 nmol/l = voldoende, let wel: deze vitamine D-waarde is volgens veel medici aan de lage kant
- Vit. D 80 t/m 100 nmol/l = optimaal
- D-waarde 100 t/m 250 nmol/l: te hoge vitamine D-inname; hoeft niet te leiden tot vitamine D-intoxicatie
- Vitamine D3 250 t/m 325 nmol/l = overschot: te hoge vitamine D-inname, kan op den duur tot vitamine D-intoxicatie leiden
* nmol/l staat voor nanomol per liter bloed. Een nanomol is een miljardste deel van een ‘mol’. Mol staat voor een massa qua moleculen (moleculaire massa of molecuulmassa).
Klachten & symptomen van vitamine D-tekort
Als je voldoende (maar niet te veel) vitamine D in je bloed hebt, spreekt men van vitamine D-sufficiëntie. Bij een te lage waarde aan vitamine D in de bloedbaan spreekt men van een vitamine D-tekort ofwel vitamine D3-gebrek. Men onderscheidt de volgende gradaties van een vitamine D-tekort:
Vitamine D-insufficiëntie
Vitamine D-insufficiëntie wordt ook wel ‘hypovitaminose D’ genoemd. Met insufficiëntie wordt doorgaans een kortdurig en licht vitamine D tekort bedoeld. Hypovitaminose D zorgt meestal voor oververmoeidheid, lusteloosheid, spierpijn en/of spierkramp.
Vitamine D-deficiëntie
Vitamine D-deficiëntie houdt in dat er veel te weinig vitamine D in je bloed zit. Een langdurig en ernstig vitamine D-tekort kan allerlei botklachten, spierklachten en gewrichtsklachten tot gevolg hebben.
Vitamine D-uitputting
Vitamine D-uitputting houdt in dat je lichaam helemaal geen vitamine D meer voorradig heeft. In dat geval ontstaan botafwijkingen (ontkalking, vergroeiing & verweking), spierziekten, zenuwafwijkingen en afwijkingen van de bijschildklieren… Uiteindelijk met de dood tot gevolg.
Een beperkt overschot aan vitamine D is ongevaarlijk; een verhoogde vitamine D-waarde (hypervitaminose D) komt –met name in zonnige landen– zelfs regelmatig voor.
LET OP: bij EXTREEM hoge overdosering van vitamine D kan een vitamine D-vergiftiging ofwel vitamine D-intoxicatie ontstaan met mogelijkerwijs de dood tot gevolg.
Risicogroepen vitamine D-tekort / vitamine D3-gebrek
Stiekem zijn er heel veel mensen met een vitamine D-tekort. In Nederland lijdt zelfs 35 tot 50 procent van de bevolking aan een (licht tot matig) vitamine D3-gebrek. Bevolkingsgroepen die een verhoogd risico lopen op een (ernstig) tekort aan vitamine D zijn:
- Vegetariërs & veganisten
- Mensen die weinig buiten (in de zon) komen
- Personen die bedekkende kleding dragen (lange mouwen, hoeden, boerka’s e.a.)
- Ouderen, vooral omdat zij veel binnen zitten
- Zwangere vrouwen, vanwege de verhoogde behoefte
- Mensen met een donkere huidskleur
- Personen die ongezond en eenzijdig (niet-gevarieerd) eten
- Mensen die veel alcohol drinken
- Diegenen die een vetarm of vetloos dieet volgen
- Zij met een magnesiumtekort (aangezien magnesium vereist is voor vitamine D-metabolisatie)
LET OP: recent onderzoek aan de Harvard Universiteit heeft aangetoond dat de kans op vroegtijdig overlijden met 26% toeneemt als je stelselmatig aan een vitamine D-tekort lijdt.
Vitamine D-tekort: behandeling (vitamine D-supplement)
Je kunt een vitamine D-tekort behandelen met een vitamine D-supplement ofwel vitamine D3-supplement. In de herfst en voornamelijk in de winter is een preventief vitamine D-supplement een absolute aanrader… Dat komt omdat je tijdens de koude maanden veel minder UV-stralen uit zonlicht absorbeert via je huid (bron). Naast een vitamine D-supplement, kun je voedsel eten waar veel vitamine D3 in zit. Denk maar eens aan:
- Vlees
- Volle zuivel
- Eieren
- Vette vis (makreel, zalm, tonijn e.a.)
- Roomboter, halvarine & margarine
Let op: als je wilt weten of jij een vitamine D-tekort hebt, laat dan een bloedtest afnemen bij het huisartsenlaboratorium. Hiervoor kun je een afspraak maken bij je huisarts. Mocht blijken dat je inderdaad te kampen hebt met een tekort aan vitamine D, dan hanteert Robert P. Heaney, M.D. de volgende dagdosering aan vitamine D-supplementen, gebaseerd op jouw huidige uitgangssituatie:
- Uitgangswaarde (nmol/l): 20 tot 40 nmol/l = dagelijkse orale dosis:55 microgram (2.200 IE) vitamine D3
- Uitgangswaarde (nmol/l): 40 tot 60 nmol/l: dagelijkse orale dosis: 45 microgram (1.800 IE) vitamine D3
- Uitgangswaarde (nmol/l): 60 tot 80 nmol/l: dagelijkse orale dosis: 30 microgram (1.160 IE) vitamine D3
- Uitgangswaarde (nmol/l): >80 nmol/l: dagelijkse orale dosis: 0 microgram (0 IE) vitamine D3
Hans de boer raadt veeleer een stootkuur aan, met als doelstelling op een vitamine D3-waarde van 75 nmol/l te geraken. Hij gebruikt daarbij de formule: totale vitamine D-dosis (in Internationale Eenheden / IE) = 40 x (75 – gemeten D-waarde) x lichaamsgewicht in kilogrammen. Dus stel dat uit vitamine D-bloedwaardebepaling blijkt dat de vitamine D-waarde van een 100 kilogram wegende persoon 30 nmol/l betreft, dan geldt een stootkuur van: 40 x (75 – 30) x 100 = 40 x 45 x 100 = 180.000 IE aan vitamine D3. Je (huis)arts kan ampullen voorschrijven van respectievelijk 25.000 en/of 100.000 eenheden vitamine D3.
Hoe snel je effect / verandering / verbetering zult bemerken tijdens of na vitamine D-suppletie of een stootkuur is op voorhand niet te voorspellen omdat de mate en snelheid van verbetering afhankelijk is van talloze persoonlijke randfactoren (omvang tekort, hoogte dagdosering, organen, bloed, opname, opneembaarheid, omzetting, zonlicht, dieet, et cetera). Het kan zijn dat je al binnen 5 dagen verbetering bemerkt, maar ook dat je pas na 3 maanden duidelijke effecten ervaart.
Heb jij vragen of opmerkingen over een vitamine D-tekort ofwel vitamine D3 gebrek? Laat hieronder een reactie achter!
